Get 20M+ Full-Text Papers For Less Than $1.50/day. Start a 14-Day Trial for You or Your Team.

Learn More →

The Local Climate of Konin in Accordance with the Thermal/-Humidity Conditions in Summer 2005

The Local Climate of Konin in Accordance with the Thermal/-Humidity Conditions in Summer 2005 DOI: 10.2478/v10116-009-0008-y BADANIA FIZJOGRAFICZNE NAD POLSK¥ ZACHODNI¥ Seria A ­ Geografia Fizyczna, Tom 59: 89­103 2008 KLIMAT LOKALNY KONINA W NAWI¥ZANIU DO STOSUNKÓW TERMICZNO-WILGOTNOOECIOWYCH W SEZONIE LETNIM 2005 ZARYS TREOECI W opracowaniu podjêto próbê oceny warunków klimatycznych Konina, uwzglêdniaj¹c przede wszystkim stosunki termiczno-wilgotnooeciowe oraz specyfikê wynikaj¹c¹ z po³o¿enia tego miasta na tle ró¿nych typów rzeYby. Omówiono w nim rezultaty w³asnych pomiarów dokonanych psychrometrem aspiracyjnym Assmanna PM ­ 8211 i sond¹ termiczno-wilgotnooeciow¹ HM 34C w obrêbie starej i centralnej czêoeci Konina, w specjalnie do tego celu wyznaczonych dziesiêciu punktach pomiarowych, od 24 czerwca do 21 wrzeoenia 2005 r. Badania te pozwoli³y wykryæ kontrasty termiczne zachodz¹ce pomiêdzy Starym a Nowym Koninem, które szczególnie dobrze by³y zauwa¿alne w porze wieczornej. WPROWADZENIE Miasto Konin le¿y w oerodkowej Polsce, we wschodniej czêoeci województwa wielkopolskiego, nad rzek¹ Wart¹. Pó³nocne, przemys³owe jego dzielnice po³o¿one s¹ nad jeziorami Gos³awskim i P¹tnowskim. Wspomniane miasto sk³ada siê z dwóch czêoeci, z po³o¿onego na lewym brzegu Warty Starego Konina i prawobrze¿nego Nowego Konina. W sk³ad rzeYby Konina wed³ug podzia³u KRYGOWSKIEGO (1956, 1961) wchodz¹: równole¿nikowo przebiegaj¹ca Pradolina Warszawsko-Berliñska (tzw. odcinek Koniñski) oraz skrawki dwóch wysoczyzn dyluwialnych: GnieYnieñskiej od pó³nocy i Tureckiej od po³udnia. Chc¹c w pe³ni zrozumieæ obecne zró¿nicowanie klimatyczne miasta, konieczna jest znajomooeæ podstawowych faktów z jego przesz³ooeci. Obecny stan geokompleksów Konina jest rezultatem przekszta³ceñ stanu pierwotnego (KUBIOE 1991; TYLKOWSKI 2000). Opis teraYniej- szooeci bez odwo³ania siê do przesz³ooeci nara¿a to opracowanie na szybk¹ dezaktualizacjê. Wielu badaczy analizuj¹c aktualny stan oerodowiska Konina poszerza³o swój przedmiot zainteresowañ o prognozê dalszego biegu zdarzeñ (BARTKOWSKI 1981; KOZACKI 1972; KUBIOE 1991). Wed³ug KUBIOE (1991), rozwój osadniczy Konina od czasów najdawniejszych nale¿y wi¹zaæ z ,,wêdrówk¹" centrum organizmu miejskiego, zwi¹zan¹ ze zmian¹ funkcji pe³nionych przez to miasto i postêpem cywilizacyjnym. Pierwsze grodzisko zosta³o za³o¿one przy ujoeciu Powy do Warty i pe³ni³o funkcje brodowe (komunikacyjne), w miarê rozwoju dróg bitych trac¹ce na znaczeniu na rzecz handlu. Nastêpn¹ osad¹ by³o Stare Miasto, daj¹ce pocz¹tek Koninowi w Yród³ach historycznych (pierwsze funkcje administracyjne). Kolejnym centrum miasta by³ obecny Stary Konin, po³o¿ony w miejscu przewê¿enia pradoliny przy brodzie (mooecie), bêd¹cy jednostk¹ administracyjn¹ regionu rol- niczego (BARTKOWSKI 1981). Ooerodek ten kolejno jako miasteczko pruskie i rosyjskie nie rozwija³ siê prê¿nie i by³ ma³o znacz¹cym skupiskiem miejskim w Wielkopolsce. W 1922 r. linia kolejowa przez Konin po³¹czy³a Poznañ z Warszaw¹. Linia ta budowana wzd³u¿ wysoczyzny na prawym brzegu Warty swoimi pocz¹tkami siêga³a po³owy XIX w., kiedy to prowincjonalne miasteczko rosyjskie Konin uzyska³o po³¹czenie ¿elazn¹ kolej¹ z Warszaw¹. Fakt ten by³ impulsem do rozwoju Konina w stronê pó³nocn¹. Jednak powa¿n¹ przeszkod¹ by³a sama Pradolina Warszawsko-Berliñska ze wzglêdu na coroczne stany powodziowe, du¿e nawodnienie i specyficzne grunty ma³o przydatne pod zabudowê. Stopniowo jednak zabudowa ,,pod¹¿a³a" w stronê stacji kolejowej. W roku 1926 badania geologiczne wykry³y na prawym brzegu wystêpowanie masowych ilooeci wêgla brunatnego z trzeciorzêdu. Rozbudowa przewa¿a³a na tym brzegu (BARTKOWSKI 1981). Nie bez znaczenia dla obecnego kszta³tu granic Konina by³y lata powojenne, a szczególnie lata 60., kiedy to rozpoczêto przemys³ow¹ eksploatacjê wêgla brunatnego na ówczesnych pó³nocnych peryferiach miasta. Towarzyszy³ jej rozwój powi¹zanego z kopalniami sektora energetycznego. Od tego czasu mo¿na w³aoeciwie mówiæ o rozbudowie Nowego Konina na prawym brzegu Warty. Funkcje produkcyjne (przemys³owe) przyczyni³y siê do wzrostu liczby ludnooeci i zatrudnienia, a co siê z tym wi¹¿e ­ wymusza³y nak³ady finansowe na budowê i rozwój infrastruktury technicznej i spo³ecznej Konina (KACZMAREK 1996). Wed³ug ChOIÑSKIEGO (1978) od 1953 r. oerodowisko Konina tak bardzo zosta³o przekszta³cone, ¿e dawne mapy topograficzne tego terenu s¹ ju¿ nieaktualne. Od tego czasu datuj¹ siê trwa³e zmiany topoklimatów w mieoecie (zw³aszcza jego nowej, pó³nocnej czêoeæ). Do tego samego stwierdzenia dochodzi TYLKOWSKI (2000), analizuj¹c mapy okolic Konina z lat 40., 60. i 80. XX w. Wed³ug niego to antropopresja, wyra¿aj¹ca siê znacznymi przeobra¿eniami w latach 1940­1981, przyczyni³a siê do lokalnych zmian pod³o¿a (szczególnie w pó³nocnym Koninie). Przyrost powierzchni Konina w latach 1975­ ­1995 wyniós³ 5171 ha. KUBIOE (1991) wyró¿ni³a w Koninie trzy czêoeci o diametralnie ró¿nym krajobrazie. Pó³nocne jego dzielnice to krajobraz przemys³owy kontrastuj¹cy z wiejsk¹ zabudow¹ mieszkaniow¹, centrum miasta to zabudowa handlowo-us³ugowa, a Stary Konin ma charakter ma³omiasteczkowy. CEL I METODA BADAÑ Zasadniczym celem opracowania by³ opis zró¿nicowania mezo- i mikroklimatycznego Starego i Nowego Konina, czyli charakterystyka klimatu lokalnego. Starano siê tak¿e dokonaæ oceny warunków klimatycznych tych dwóch jednostek przestrzennych na drodze analizy podstawowych parametrów meteorologicznych mierzonych w wybranych punktach. Realizacji tych celów sprzyja okres letni, kiedy ró¿nice lokalne wywo³ane zmiennooeci¹ cech fizycznych pod³o¿a szczególnie siê uwidaczniaj¹. Du¿a rozci¹g³ooeæ po³udnikowa miasta Konina i znaczny udzia³ procentowy w powierzchni miejskiej terenów przemys³owych w du¿ym stopniu uniemo¿liwiaj¹ dok³adny pomiar stosunków klimatycznych ca³ej tej jednostki z uwzglêdnieniem szeregu diametralnie ró¿nych czynników modyfikuj¹cych ich uk³ad, a dzia³aj¹cych lokalnie w odleg³ych od siebie czasem o kilka kilometrów miejscach. Problemem przy badaniach terenowych dokonywanych przez jedn¹ osobê jest tak¿e realizacja w miarê mo¿li- wooeci jednoczesnych w czasie pomiarów rejestruj¹cych ca³e zró¿nicowanie stosunków mikroklimatycznych Konina (zw³aszcza jego pó³nocnej, przemys³owej czêoeci) w jego obecnych granicach. Maj¹c na uwadze wszystkie wymienione lokalne uwarunkowania struktury fizjograficznej Konina, zdecydowano siê zawêziæ obszar badañ na terenie Nowego Konina do jego czêoeci centralnej bezpooerednio s¹siaduj¹cej ze Starówk¹. Pominiêto zatem czêoeæ pó³nocn¹, przemys³ow¹ Nowego Konina, która w ostatnim czasie na skutek ogromnych przeobra¿eñ oerodowiska przyrodniczego by³a przedmiotem rozlicznych zainteresowañ klimatologów i innych naukowców (KOZACKI 1972; WOOE, TAMULEWICZ 1976, 1979; KUBIOE 1988, 1990, 1991, 1992; TYLKOWSKI 2000). Obserwacje terenowe obejmowa³y zatem centraln¹ czêoeæ Nowego Konina, po³o¿on¹ w pobli¿u Zalewu Warty (Kana³u Ulgi) nad ³¹kami (dzielnica Czarków), oraz Stary Konin (okolice placu Wolnooeci i parku im. Chopina). Dotyczy³y one dziesiêciu punktów pomiarowych (ryc. 1). Po³owa z nich zosta³a zlokalizowana w Nowym Koninie, a druga czêoeæ w Starym Koninie. Na lewym brzegu Warty znajdowa³y siê punkty numer: 7 ­ plac, 8 ­ ratusz, 9 ­ park, 10 ­ kooeció³. Na prawym zaoe: 1 ­ dom, 2 ­ jezioro, 3 ­ las, 4 ­ skarpa, 5 ­ PKP, 6 ­ trasa. Punkt trasa zosta³ zaliczony do obrêbu Starego Konina, bowiem od Nowego Konina dzieli go teren ³¹k. Do pomiarów u¿ywano psychrometru aspiracyjnego Assmana PM ­ 8211 z napêdem sprê¿ynowym oraz sondy termiczno-wilgotnooeciowej HM 34C. Pomiaru dokonywano od 24 czerwca do 21 wrzeoenia 2005 r., z licznymi przerwami zwi¹zanymi z pochmurn¹ pogod¹ b¹dY imprezami kulturalnymi odbywaj¹cymi siê na terenie obszaru badañ. Od 3 sierpnia w dalszej analizie warunków Ryc. 1. Lokalizacja punktów pomiarowych na terenie miasta Konina 1 ­ dom, 2 ­ jezioro, 3 ­ las, 4 ­ skarpa, 5 ­ PKP, 6 ­ trasa, 7 ­ plac, 8 ­ ratusz, 9 ­ park, 10 ­ kooeció³ (Yród³o: Mapa Polski 2001 Cartal) Fig. 1. Location of research sites in area of Konin 1 ­ house, 2 ­ lake, 3 ­ forest, 4 ­ scarp, 5 ­ PKP, 6 ­ track, 7 ­ square, 8 ­ town hall, 9 ­ park, 10 ­ church (source: Map of Poland 2001 Cartal) meteorologicznych wykorzystana by³a sonda termiczno-wilgotnooeciowa. W czasie przebiegu obserwacji dokonywano odczytu temperatury i wilgotnooeci z dwóch poziomów, mianowicie z 5 i 150 centymetrów nad powierzchni¹ gruntu rano (7°°­9°°), we wczesnych godzinach popo³udniowych (14°°­16°°) i wieczorem (19°°­21°°). CHARAKTERYSTYKA PUNKTÓW POMIAROWYCH 1. Punkt pomiarowy dom Punkt zlokalizowany jest w Nowym Koninie w okolicach skrzy¿owania ruchliwej ulicy Poznañskiej, bêd¹cej czêoeci¹ 2. Punkt pomiarowy jezioro Punkt po³o¿ony jest w Nowym Koninie, a konkretnie w strefie przejoeciowej ³¹k polderu zalewowego Warty pomiêdzy Starym a Nowym Koninem na terenie B³oni Czarkowskich (fot. 2). Zosta³ on zlokalizowany w s¹siedztwie epizodycznego jeziorka bêd¹cego prawdopodobnie charakteru zakolowego. Niestety, od d³u¿szego czasu poziom wody w zbiorniku jest znikomy. Na ten stan na³o¿y³y siê dodatkowo trwaj¹ce od maja 2005 r. susze w Wielkopolsce. Przez ostatnie piêæ lat zaostrza siê ich charakter, zanikaj¹ ma³e cieki i jeziora. Dodatkowym czynnikiem zniekszta³caj¹cym pierwotny obraz jest obecnooeæ na powierzchni terenu w okolicy punktu jezioro rur (fot. 2) dostarczaj¹cych ciep³¹ Fot. 1. Po³o¿enie punktu pomiarowego dom na tle zabudowy Nowego Konina Phot. 1. Situation of research site house on the background of New Konin buildings trasy przelotowej z Poznania do Warszawy, z ulic¹ Dworcow¹ (fot. 1). W s¹siedztwie znajduje siê zabudowa jednorodzinna z nasadzeniami krzewiastymi (tuje, modrzewie) i nieliczne drzewa (jab³onie). Po przeciwnej stronie jezdni dominuje zabudowa regularna blokowa Osiedla II i III. Warto zauwa¿yæ, i¿ jest ona bogata w nasadzenia drzew i krzewów, co jest widoczne na za³¹czonej fotografii bloków przy ulicy Bydgoskiej (fot. 1), przez niektórych uwa¿anej za najbardziej zielon¹ ulicê w Koninie. Powierzchnia, na której zlokalizowano punkt pomiarowy jest sztuczna, asfaltowa i s¹siaduje z pobliskim betonem chodnika dla pieszych. Gdzieniegdzie, na przyk³ad w pobli¿u ogrodzenia posesji, wystêpowa³y ma³e kêpki trawy. Fot. 2. Po³o¿enie punktu pomiarowego jezioro na tle panoramy Nowego Konina Phot. 2. Situation of research site lake on the background of New Konin landscape wodê dla mieszkañców Konina. Przestarza³y i czêsto rozkradany system izolacyjny wp³ywa na wyzwalanie dodatkowego ciep³a antropogenicznego. 3. Punkt pomiarowy las Punkt po³o¿ony jest na skraju lasu w bliskim s¹siedztwie zarastaj¹cego Kana³u Ulgi (fot. 3). Las ten jest w przewa¿aj¹cej wiêkszooeci lasem topolowym z niewielk¹ domieszk¹ kar³owatego dêbu. Widoczne jest silne przerzedzenie tego zbiorowiska rooelinnego, wykorzystywane przez miejscow¹ ludnooeæ jako dzikie wysypisko oemieci. Mo¿na s¹dziæ, i¿ w przesz³ooeci zasiêg tego lasu by³ wiêkszy, o czym oewiadcz¹ martwe pnie drzew. Las s¹siaduje z ³¹k¹, w sk³ad której wchodz¹ zbiorowiska traw i trzcin. Niestety bogactwo flory i fauny czêsto ulega zniszczeniu przez czêste wypalania (pogorzeliska). Niema³y wp³yw na stan oerodowiska w punkcie las ma pobliska ruchliwa ulica Przemys³owa, prowadz¹ca do elektrowni, huty i kopalni, a tak¿e bêd¹ca tras¹ wylotow¹ na Bydgoszcz. Poza tym jest to dogodna trasa, któr¹ pielgrzymi doje¿d¿aj¹ do Lichenia. 4. Punkt pomiarowy skarpa Punkt ten jest po³o¿ony w Nowym Koninie na terenie Osiedla II, w obni¿eniu wzglêdem otaczaj¹cej zabudowy blokowej o oko³o 2,5 m. S¹siaduje z budynkiem szko³y. Dno skarpy zabudowane jest betonowym chodnikiem i pe³ni funkcjê parkingu dla mieszkañców i pracowników pobliskich budynków lub instytucji (fot. 4). Badania by³y przeprowadzane na ma³ym fragmencie trawnika, wyizolowanym z powierzchni betonowej, który obejmuje rooelinnooeæ z wierzchni¹ warstw¹ gleby. W pobli¿u rosn¹ pojedyncze nasadzenia drzew (klon). Teren od po³udnia s¹siaduje ze skwerem widokowym stanowi¹cym czêoeæ parku porastaj¹cego zbocze pradoliny. Opada on w kierunku po³udniowym ku dnie pradoliny, od którego oddziela go ni¿ej le¿¹ca ulica Przemys³owa. Spadek wystêpuje te¿ w kierunku po³udniowo-zachodnim do obni¿enia znajduj¹cego siê pomiêdzy ulicami Przemys³ow¹ a Poznañsk¹. 5. Punkt pomiarowy PKP Punkt pomiarowy po³o¿ony jest w samym centrum Nowego Konina, w pobli¿u stacji kolejowej Konin, na wysokooeci 107,4 m n.p.m. Nieopodal tego punktu znajduj¹ siê: terminal miêdzynarodowy ORBIS, postój taksówek, stanowiska krajowe PKS i budynek dworca Fot. 3. Lokalizacja punktu pomiarowego las w obrêbie dzielnicy Kurów Phot. 3. Situation of research site forest in Kurów district Fot. 4. Lokalizacja punktu skarpa, w tle zabudowa II Osiedla Phot. 4. Situation of research site scarp on the background of II Settlement buildings Fot. 5. Po³o¿enie punktu pomiarowego PKP, w tle zabudowa Osiedla Zatorze Phot. 5. Situation of research site PKP on the background Settlement Zatorze buildings PKP. Po przeciwnej stronie torów po³o¿one jest osiedle mieszkaniowe Zatorze ze zwart¹, regularn¹ zabudow¹ blokow¹ (wysokooeci ok. 111 m n.p.m.), powsta³e w latach 80. XX w. wraz z obiektami handlowo-us³ugowymi (fot. 5). Powierzchnia, na której przeprowadzono badania, jest trawiasta. Nieopodal rosn¹ drzewa lioeciaste, takie jak topole i oewierki. S¹siaduj¹ z nimi nasadzenia klonu oraz brzozy na pobliskim skwerze. 6. Punkt pomiarowy trasa Punkt po³o¿ony jest w Starym Koninie, w bezpooerednim s¹siedztwie Trasy Warszawskiej, bêd¹cej wylotem z Konina w kierunku Warszawy i Poznania. Teren ten jest okreoelany mianem Wyspy Warciañskiej o powierzchni 90 ha, albowiem okolony jest z jednej strony sztucznie stworzonym Kana³em Ulgi, po³¹czonym z drugiej strony z po³udnikowo zakrêcaj¹c¹ w tym rejonie Wart¹. Pomiary przeprowadzono na powierzchni trawiastej o ekspozycji po³udniowo-zachodniej (sztuczny nasyp wzd³u¿ szosy). W s¹siedztwie zauwa¿a siê wp³yw nasadzeñ lipy o nisko zwisaj¹cych koronach i rozmaitych krzewów (fot. 6). 7. Punkt pomiarowy plac Punkt zlokalizowany jest w centrum Starego Konina, w obrêbie placu Wolnooeci. Obszar tego placu w przesz³ooeci stanowi³ rynek miejski. Do dzioe jednak zachowa³ siê historyczny uk³ad urbanistyczny Starówki. Od prostok¹tnego w zarysie placu rozchodz¹ siê promienioecie w¹skie uliczki. Fot. 6. Lokalizacja punktu trasa. Po lewej stronie ulica Wojska Polskiego, a po prawej Trasa Warszawska Phot. 6. Situation of research site track. On the left side Wojska Polskiego Street, on the right Warsaw Trace Fot. 7. Lokalizacja punktu pomiarowego plac w centrum dzisiejszej Starówki Phot. 7. Situation of research site square in centre of present Old City W pobli¿u placu znajduje siê koryto Warty odgrodzone od lewobrze¿nej czêoeci Konina wa³ami przeciwpowodziowymi. W planach Urzêdu Miejskiego w Koninie jest realizacja pomys³u, aby wybudowaæ nad dolin¹ Warty bulwary. Warto wspomnieæ, i¿ centrum Starówki le¿y na dawnej wyspie, a Warta kiedyoe przep³ywa³a przez miasto czterema odnogami, dzisiaj w wiêkszooeci zasypanymi lub skanalizowanymi. Powierzchnia placu Wolnooeci jest wybrukowana kostk¹ kwarcytow¹, boczne uliczki wy³o¿ono kostkami betonowymi (fot. 7). Otaczaj¹ce kamieniczki z zamkniêtymi podwórzami zosta³y odrestaurowane w 1996 r., sam plac przybra³ swoj¹ obecn¹ postaæ w roku 2000. Wczeoe- niej na tym miejscu by³y parkingi asfaltowe, a kamienice by³y zaniedbane. Koncepcja rewitalizacji pojawi³a siê w latach 80. ubieg³ego wieku. Po stronie wschodniej placu równolegle do kamieniczek widoczne s¹ nasadzenia drzew lioeciastych (olchy). W centralnej czêoeci wy³o¿ono drewniane donice z kwiatami i krzewami (tuja, gatunki p³o¿¹ce). 8. Punkt pomiarowy ratusz Punkt po³o¿ony jest w pobli¿u ratusza miejskiego (fot. 8), na skrzy¿owaniu ulic 1 Maja i Wiosny Ludów. Ratusz otoczony jest zabytkowymi kamieniczkami, na balkonach których latem wisz¹ niezliczone kêpy kwiatów i pn¹czy. Powierzchnia punktu pomiarowego jest pokryta kostk¹ brukow¹ betonow¹, Fot. 8. Lokalizacja punktu pomiarowego ratusz Phot. 8. Situation of research site town hall Fot. 9. Lokalizacja punktu pomiarowego park Phot. 9. Situation of research site park w pobli¿u wystawiono donice z krzewami (tuje i gatunki p³o¿¹ce). Na co dzieñ otoczenie ratusza pe³ni funkcjê deptaka. Punkt ratusz posiada wiele cech wspólnych z punktem plac. Teren wokó³ ratusza zajmuj¹ kamieniczki, a sam obszar ma charakter wrzecionowatego placu. Jednak w przeciwieñstwie do poprzedniego punktu stan warunków oerodowiskowych jest modyfikowany przez przebiegaj¹c¹ naprzeciw ruchliw¹ na co dzieñ ulicê Kooecieln¹ i zauwa¿alne jest pochylenie powierzchni terenu na odcinku od placu do ratusza. Sytuacje zaobserwowane w punkcie ratusz mog¹ byæ ekstrapolowane na s¹siaduj¹cy teren wokó³ kooecio³a oew. Bart³omieja. 9. Punkt pomiarowy park Punkt po³o¿ony jest w Starym Koninie przy ulicy Adama Mickiewicza, w bezpooerednim s¹siedztwie parku im. Fry- deryka Chopina (fot. 9). Wzd³u¿ ulicy Mickiewicza widoczne s¹ nasadzenia ma³ych kasztanowców, olchy i jarzêbiny. Ponadto przy okolicznych budynkach wystêpuj¹ oewierki, pn¹cza. Zabudowania z regu³y s¹ jednopiêtrowe. Odstêpstwem jest tutaj trzypiêtrowy budynek bezpooerednio przy parku, gdzie w przysz³ooeci bêd¹ mieoeci³y siê biura. Badania prowadzono na powierzchni trawiastej w pobli¿u jezdni i chodnika. Powierzchnia terenu ma s³abo zaznaczaj¹c¹ siê ekspozycjê po³udniowo-zachodni¹. Dok³adna analiza rzeYby obszaru w okolicach ulic Mickiewicza i Kooeciuszki na podstawie map geodezyjnych wykaza³a niewielkie wzrosty i spadki wysokooeci o oko³o 0,1 m w promieniu 20 m na po³udnie od punktu pomiarowego. Hipsometria jest s³abo zró¿nicowana. Ulica Mickiewicza w linii prostej ³¹czy park Chopina z placem Zam- kowym, u³atwiaj¹c przep³yw i wymianê powietrza pomiêdzy tymi dwoma elementami architektury Starówki. 10. Punkt pomiarowy kooeció³ Punkt zlokalizowany jest na skrzy¿owaniu ulic D¹browskiego i Kolskiej z ulic¹ 3 Maja, w bezpooerednim s¹siedztwie kooecio³a ewangelicko-augsburskiego z XIX w., w starej czêoeci miasta. Powierzchnia, na której przeprowadzono pomiary, sk³ada siê z kostki brukowej (fot. 10). Wzd³u¿ ulicy ci¹gn¹ siê nasadzenia krzewów p³o¿¹cych (irgi). Punkt po³o¿ony jest na terenie Pradoliny Warszawsko-Berliñskiej i wyniesiony 84,9 m n.p.m. Obszar po³o¿ony na po³udnie od tego punktu (w³¹czaj¹c budynek i plebaniê luterañsk¹) podnosi siê i stanowi zbocze pradoliny oraz strefê graniczn¹ z Wy- soczyzn¹ Tureck¹, a konkretnie z jej subregionem ­ Równin¹ Rychwalsk¹ (KRYGOWSKI 1961). Dok³adna analiza powierzchni tego terenu na podstawie map geodezyjnych wykazuje wzrost wysokooeci o oko³o 2 m na dystansie 27,5 m (wysokooeæ skrajnego po³udniowego punktu dzia³ki minus wysokooeæ skrajnego pó³nocnego punktu). LOKALIZACJA PUNKTÓW POMIAROWYCH NA TLE HIPSOMETRII TERENU Fot. 10. Lokalizacja punktu pomiarowego kooeció³ Phot. 10. Situation of research site town church Niektóre stanowiska pomiarowe w Nowym Koninie uk³ada³y siê wzd³u¿ profilu po³udnikowego, dlatego wybrano je do skonstruowania wykresu ilustruj¹cego najwiêksze zró¿nicowanie stosunków wysokooeciowych w tej czêoeci miasta na osi pó³noc­po³udnie, na potrzeby tego opracowania. Pozosta³e punkty, tj. skarpa i las, by³y oddalone od linii profilowej bardziej na zachód, tote¿ ich nie uwzglêdniono. Wprowadzono równie¿ dok³adnie ustalone przez geodetów dane wysokooeciowe dwóch punktów, niewyró¿nionych w niniejszych badaniach, a znajduj¹cych siê w linii profilu (osiedle Zatorze i hotel), w celu wiêkszej precyzji opracowania. Rozmieszczenie punktów w profilu przedstawiono za pomoc¹ ryc. 2. Linia profilowa od punktu PKP do punktu dom biegnie równolegle do przebiegu ulicy Dworcowej, a nastêpnie opada ku B³oniom Czarkowskim. Pierwsze trzy punkty po³o¿one najdalej na pó³noc (osiedle Zatorze, PKP i hotel) posiadaj¹ wysokooeci ponad 100 m n.p.m. Ró¿nice miêdzy nimi wynosz¹ 9 m na dystansie 710 m. Nachylenie terenu wzrasta coraz bardziej na po³udnie, w kierunku Starego Konina. Odleg³ooeæ miêdzy punktami hotel a dom wynosi 440 m, a ró¿nice wyso- Ryc. 2. Rozmieszczenie wybranych punktów pomiarowych w rejonie centrum Nowego Konina na profilu wysokooeciowym Fig. 2. Disposition of selecting research sites in the centre of New Konin on the profile of sculpture Ryc. 3. Rozmieszczenie wybranych punktów pomiarowych w rejonie Starego Konina na profilu wysokooeciowym Fig. 3. Disposition of selecting research sites in the region of Old Konin on the profile of sculpture kooeci wzrastaj¹ do 12 m. Punkt dom znajduje siê ju¿ na krawêdzi wysoczyzny i bezpooerednio s¹siaduje z terenami doliny Warty, w obrêbie której znajduje siê punkt jezioro. Ró¿nica wysokooeci pomiêdzy skrajnymi punktami profilu to oko³o 27 m. Punkty pomiarowe w Nowy Koninie bardzo siê od siebie ró¿ni¹ pod wzglêdem morfologii terenu, na któr¹ dodatkowo nak³adaj¹ siê czynniki antropogeniczne. W Starym Koninie ró¿nice wysokooeci pomiêdzy najwy¿szym i najni¿szym punktem, zlokalizowanymi na linii prostej pó³noc­po³udnie, wynosi³y tylko 4 m (ryc. 3). Z powodów analogicznych jak w Nowym Koninie, pominiêto niektóre punkty pomiarowe i dodatkowo zaznaczono koryto Warty. Czêoeæ Starego Konina po³o¿ona po lewej stronie Warty (punkt plac i kooeció³) jest nieznacznie wyniesiona od terenów Wyspy Warciañskiej, bezpooerednio przyleg³ych do niej od pó³nocy (punkt trasa). Teren na po³udnie od placu Wolnooeci zaczyna s³abo opadaæ do mniej wiêcej punktu przy kooeciele ewangelickim. Przyczyny takiego stanu mog¹ byæ ró¿ne i zosta³y szczegó³owo omówione w licznych publikacjach naukowych z dziedziny geomorfologii (m.in. KRYGOWSKI 1961). KLIMAT KONINA W OEWIETLE PRZEPROWADZONYCH BADAÑ OErednie temperatury obliczone dla wszystkich dziesiêciu punktów przy powierzchni gruntu w porze rannej (godziny 7°°­ ­9°°) pokazuj¹, i¿ obszar Starego Konina mia³ wtedy temperaturê powierzchni czynnych nieco wy¿sz¹ (20,7°C) od analizowanych w Nowym Koninie (20,3°C). Najwy¿sz¹ oeredni¹ wartooeæ temperatury bezpooerednio przy gruncie zaobserwowano w punkcie na obrze¿ach parku (21,2°C) ­ ryc. 4A. Wynika to g³ównie z faktu, ¿e badania prowadzone by³y tam jako jedne z ostatnich w ci¹gu pomiarowym i mo¿e byæ te¿ zwi¹zane z bliskooeci¹ asfaltowej jezdni i powierzchni chodnika. Park sk³ada siê z drzew lioeciastych, które w znacznym stopniu przepuszczaj¹ promieniowanie s³oneczne w g³¹b. Stary Konin po³o¿ony jest w dolinie Warty, która nagrzewa siê dooeæ szybko. W godzinach rannych notuje siê tutaj wzrost natê¿enia ruchu pojazdów, co przy nieprzystosowanych do du¿ej liczby samochodów w¹skich uliczkach powoduje czêste korki i wzmo¿on¹ emisjê ciep³a antropogenicznego w postaci spalin bezpooerednio przy powierzchni gruntu. W godzinach po³udniowych maksymalne oerednie temperatury powierzchni czynnych zaznaczy³y siê w dalszym ci¹gu w punktach zlokalizowanych w Starym Koninie i najwiêksz¹ swoj¹ wartooeæ osi¹gnê³y ko³o ratusza (ok. 28°C). Podobnie sytuacja przedstawia³a siê w strefie brzegowej parku i na placu. W przypadku placu wp³yw na taki stan rzeczy mia³o wzmo¿one nagrzewanie siê materia³u buduj¹cego jego powierzchniê (kostki kwarcytowe), a w okolicy parku asfaltowe uliczki i alejki w jego pobli¿u (niskie albedo). Najni¿sze oerednie wartooeci temperatury przy gruncie odnotowano, podobnie jak nad ranem, przy punkcie dom ­ z powodu zas³oniêcia horyzontu. Wzglêdnie niskie temperatury (ok. 27°C) panowa³y przy lesie i na PKP, co niejako potwierdza tezê, ¿e przerzedzone zbiorowiska rooelinne te¿ mog¹ oddzia³ywaæ na mikroklimat punktu. Pod wieczór oerednie temperatury powietrza w przygruntowej warstwie powietrza (poziom 5 cm) ­ ryc. 4A ­ najwiêksze by³y bezpooerednio nad powierzchniami asfaltowymi i terenami wy³o¿onymi chodnikiem lub kostk¹ brukow¹ (punkty: plac, ratusz, kooeció³, dom). Stosunkowo ni¿sze temperatury by³y przy powierzchni na skraju parku i w lesie (minimalna temperatura niew¹tpliwie zwi¹zana z lokalizacj¹ punktu w formie wklês³ej i przerzedzeniem rooelinnooeci). Nad jeziorem zauwa¿alne by³o zjawisko sp³ywu ch³odnego powietrza z s¹siaduj¹cych terenów wysoczyznowych. Dno skarpy by³o nieznacznie cieplejsze od otoczenia jeziora, co wi¹za³o siê z przyleg³ymi do niej terenami osiedla mieszkaniowego i p³ytami chodnikowymi. Ryc. 4. OErednie wartooeci temperatury w poszczególnych punktach pomiarowych na wysokooeciach: 5 cm (A) i 150 cm (B) ponad gruntem w trzech porach dnia, zanotowane podczas badañ Fig. 4. Average values of temperature in individual research sites 5 centimetre (A) and 150 centimetre (B) high above ground in three times of the day during measurement Z ró¿nic miêdzy oerednimi temperaturami przy gruncie, obserwowanymi w Starym Koninie i Nowym Koninie, wynika, i¿ wiêksze wartooeci temperatur notowane s¹ na Starówce. Kontrasty te zaznaczaj¹ siê szczególnie w nocy, kiedy ró¿nice oerednich temperatur nad powierzchniami czynnymi mog¹ wynieoeæ 0,7°C, a najs³abiej w po³udnie ­ oko³o 0,3°C. Z analizy oerednich temperatur we wszystkich punktach pomiarowych na wysokooeci 150 cm ponad grunt wynikaj¹ minimalnie wy¿sze ich wartooeci w ci¹gu trzech pór dnia w Starym Koninie (ryc. 4B). Rano ró¿nica pomiêdzy dwo- ma grupami stanowisk reprezentuj¹cymi obie czêoeci miasta wynosi³a 0,3°C, w po³udnie zmala³a do 0,1°C, aby wieczorem osi¹gn¹æ wartooeæ 0,3°C. Na wysokooeci 150 cm w po³udnie najcieplej w ci¹gu przeprowadzonych badañ by³o w dolinie Warty (punkt jezioro) i w obrêbie skarpy. Wp³ynê³o na to ograniczone przewietrzanie obu form terenu i silne nagrzewanie ich przy wysokim k¹cie padania promieni s³onecznych, zw³aszcza przy pogodzie bezchmurnej. Najch³odniej by³o w pobli¿u punktu dom, przy Trasie Warszawskiej (nasadzenia drzew) i w obrêbie parku im. Chopina. Kontrasty termiczne w pionie miêdzy Starym i Nowym Koninem by³y szczególnie widoczne wieczorem. W godzinach 19°°­21°° wszystkie stanowiska w nowej czêoeci miasta mia³y rozk³ady temperatury inwersyjne (radiacyjne), natomiast na pozosta³ym obszarze badañ, oprócz okolic punktu trasa, przewa¿a³ spadek temperatury wraz z wysokooeci¹. OErednie wartooeci wilgotnooeci wzglêdnej obserwowane w czasie badañ na poziomie zalegaj¹cym bezpooerednio przy gruncie (rys. 5A) nad ranem by³y na wszystkich stanowiskach ma³o zró¿nicowane. Najni¿sza wilgotnooeæ wystêpowa³a w punktach najbardziej ciep³ych (ratusz, park, kooeció³ ­ 80%) i ma³o urozmaiconych wysok¹ rooelinnooeci¹. W po³udnie oerednie wilgotnooeci w poszczególnych punktach przy powierzchni czynnej przyjmowa³y wartooeci od 60 do 70%. Kontrast wilgotnooeciowy na wysokooeci 5 cm nad gruntem pomiêdzy Starym i Nowym Koninem z nastaniem pory wieczornej rós³. OErednia wilgotnooeæ w zbiorowisku leoenym (punkt las) dochodzi³a do 81%, podczas gdy w okolicy placu i ratusza na Starówce waha³a siê od 66 do 67%. Zró¿nicowanie oeredniej wilgotnooeci wzglêdnej na wysokooeci 150 cm nad Ryc. 5. OErednie wartooeci wilgotnooeci wzglêdnej w poszczególnych punktach pomiarowych na wysokooeciach: 5 cm (A) i 150 cm (B) ponad gruntem w trzech porach dnia, zanotowane podczas badañ Fig. 4. Average values of relative humidity in individual research sites 5 centimetre (A) and 150 centimetre (B) high above ground in three gruntem w Starym i Nowym Koninie (ryc. 5B) w godzinach 7°°­9°° s³abiej siê zaznacza³o (we wszystkich punktach wartooeci wilgotnooeci wynosi³y 78%). Ma³e ró¿nice wilgotnooeci rzêdu 1­2% odnotowano tak¿e w po³udnie, przy czym Stary Konin by³ nieznacznie suchszy od Nowego. Wieczorem wilgotnooeci wzglêdne w poszczególnych punktach by³y wiêksze o oko³o 4­6% od tych przy samym gruncie. Wyró¿nia³y siê tutaj punkty zlokalizowane w otoczeniu rooelinnooeci (las ­ 71%, park ­ 67%). Nad wszelkimi formami wklês³ymi tworzy³y siê wówczas mg³y wywo³ane niskimi inwersjami tempera- tury ­ zwane radiacyjnymi. G³ówn¹ ich przyczyn¹ by³ sp³yw ch³odnego powietrza po zboczach ,w wyniku czego cieplejsze powietrze unosi³o siê do góry. Zjawisko to bardzo dobrze by³o widoczne w nocy po zachodzie s³oñca i krótko przed jego wschodem na terenie B³oni Czarkowskich (okolice punktu jezioro). Stanowiska jezioro i skarpa na wysokooeci 1,5 m w okresie przeprowadzania badañ w godzinach 19°°­21°° mia³y oerednie wilgotnooeci wzglêdne rzêdu 66­67%. PODSUMOWANIE Z analizy zró¿nicowania stosunków mezo- i mikroklimatycznych dokonanej na podstawie pomiarów wykonanych w Starym i Nowym Koninie wynika kontrastowooeæ pomiêdzy tymi dwoma czêoeciami miasta. Klimat miasta czêsto jest rozumiany jako pewien rozk³ad w czasie i przestrzeni elementów meteorologicznych, które s¹ przedmiotem badañ oraz ró¿nic miêdzy nimi na terenie miasta w okreoelonych dniach w warunkach pogody radiacyjnej (KOZ£OWSKA-SZCZÊSNA 1992). W oewietle uzyskanych danych z okresu od 24 czerwca do 21 wrzeoenia 2005 r. (z przerwami w rejestracji elementów meteorologicznych) nasuwaj¹ siê pewne wnioski ogólne. 1. Mezoklimat Konina uwarunkowany jest wp³ywem du¿ych form rzeYby terenu (Pradolina Warszawsko-Berliñska oraz wysoczyzny morenowe). Wiêksza czêoeæ Starego Konina le¿y w dolinie rzeki Warty, a ca³y obszar nowej czêoeci miasta posiada lokalizacjê wysoczyznow¹. Wspomniane czynniki w sposób wyraYny modyfikuj¹ stosunki mezoklimatyczne ca³ego Konina. 2. Przezwyciê¿enie dawnych za³o¿eñ urbanistycznych zwi¹zanych z lokalizacj¹ centrum miasta w dolinie rzeki w wie- lu miastach Wielkopolski (Kalisz, Poznañ) w ogóle nie nast¹pi³o. W przypadku Konina by³o dzia³aniem korzystnym pod wzglêdem kszta³towania stosunków klimatycznych i dalszego rozwoju miasta. Tereny wysoczyznowe, na których ulokowano centrum, maj¹ generalnie lepsze warunki topoklimatyczne od Starego Konina, a lokalizacja i rozplanowanie zabudowañ mieszkalnych sprzyjaj¹ wymianie mas powietrza w ci¹gu doby, niweluj¹c negatywne skutki funkcjonowania analizowanej jednostki osadniczej. 3. Stary Konin posiada mniej korzystne warunki topoklimatyczne ni¿ pozosta³e czêoeci miasta. Nad jego obszar sp³ywaj¹ zanieczyszczone masy powietrza z ulokowanych na wysoczyznach zak³adów przemys³owych, czêste s¹ tak¿e inwersje radiacyjne w nocy. Na pogorszenie siê stosunków klimatycznych tego rejonu wp³yw maj¹ równie¿ niskie emisje z niemodernizowanych palenisk domowych, w wiêkszooeci szpec¹cego kra jobraz starego budownictwa. Mamy wiêc tutaj do czynienia z kumulacj¹ negatywnych czynników maj¹cych swoje Yród³a w uwarunkowaniach naturalnych i dzia³alnooeci cz³owieka, a przyczyniaj¹cych siê do powstawania takich zjawisk, jak smog dolinny czy s³abo zaznaczaj¹ca siê wyspa ciep³a. 4. Z badañ mikroklimatycznyvh prowadzonych w punktach ró¿ni¹cych siê od siebie lokaln¹ morfologi¹ terenu wynika, ¿e stanowiska po³o¿one w rozszerzeniach dolinnych ma³o przekszta³conych przez dzia³alnooeæ cz³owieka (jezioro, las) w czasie dnia silnie siê nagrzewa³y, a w nocy pe³ni³y funkcjê zbiorników ch³odnego powietrza. Zmiany terenu dokonane wskutek procesów urbanizacyjnych (zabetonowanie pod³o¿a) zmodyfikowa³y naturaln¹ cyrkulacjê powietrza oraz bilans energetyczny powierzchni czynnej (punkty: skarpa plac ratusz LITERATURA: BARTKOWSKI T., 1981: Transurbacje miast Wielkopolski i niektóre zagadnienia przestrzenno-planistyczne ich rozwoju oraz zastosowanie do nich niektórych metod fizjografii urbanistycznej. Ser. Geogr., 22. Wyd. Nauk. UAM, Poznañ, 95­98. CHOIÑSKI A., 1978: Analiza zmian uk³adu sieci wód powierzchniowych i wód podziemnych w po³udniowej czêoeci Koniñskiego Zag³êbia Wêglowego. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., 31, Poznañ, 33­55. KACZMAREK T., 1996: Rola funkcji administracyjnych w rozwoju oerednich miast Wielkopolski. Wyd. Nauk. Bogucki, Poznañ. KOZACKI L., 1972: Analiza i ocena oerodowiska geograficznego powiatu koniñskiego dla potrzeb prognozowania jego zmian. PTPN Wydz. Mat.-Przyr. Pr. Kom. Geogr.-Geol., 6, z. 3, Poznañ. KOZ£OWSKA-SZCZÊSNA T., 1992: Uwagi o metodach badañ klimatu miast. Zesz. IG i PZ PAN, 6, Warszawa, 5­12. KRYGOWSKI B., 1956: O dwóch nowych podzia³ach na regiony geograficzne Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., t. 3, Poznañ. KRYGOWSKI B., 1961: Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, cz. 1. Geomorfologia. PTPN Wyd. Mat.-Przyr., Kom. Fizjogr., Poznañ. KUBIOE W., 1988: Zmiany u¿ycia ziemi na terenie miasta Konina w latach 1983-1986. (Referat wyg³oszony dnia 9.12.1986 r.). PTPN, Spraw. Wydz. Mat.-Przyr., 105 za 1986 r., Poznañ, 152­154. KUBIOE W., 1990: Rodzaje przeobra¿eñ stosunków wodnych i klimatycznych na obszarze Konina. (Referat wyg³oszony dnia 20.12. 1988 r.). PTPN, Spraw. Wydz. Mat.-Przyr., 107 za 1988 r., Poznañ, 199­202. KUBIOE W., 1991: Wp³yw zmian oerodowiska przyrodniczego Konina na dalszy rozwój miasta. [W:] W. Stankowski (red.), Przemiany oerodowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Wyniki realizacji Programu RR.II.14 w okresie 1986­1990. IBCz UAM, Poznañ, 209­217. KUBIOE W., 1992: Zmiana stosunków wodnych i klimatycznych Konina pod wp³ywem dzia³alnooeci miejsko-przemys³owej. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., .44, Poznañ, 131­140. TYLKOWSKI J., 2000: Dynamika zmian stosunków topoklimatycznych okolic Konina w aspek- i kooeció³). Porównanie mikroklimatu obrze¿a parku w Starym Koninie, otoczonego budownictwem mieszkaniowym, oraz ma³o wyró¿niaj¹cego siê spooeród innych punktów badawczych lasem w pobli¿u Kana³u Ulgi, stabilizuj¹cym stosunki termiczno-wilgotnooeciowe s¹siednich miejsc, pokazuje rolê antropopresji w kszta³towaniu klimatu ma³ej skali zbiorowisk rooelinnych. 5. W najbli¿szym czasie stosunki mikro- i topoklimatyczne w obrêbie nowej czêoeci miasta ulegn¹ transformacji na skutek stopniowego zwiêkszania powierzchni wodnych poprzez utworzenie w dawnym wyrobisku odkrywki ,,P¹tnów" du¿ego zbiornika wodnego. Ta sytuacja wp³ynie na ³agodzenie stosunków termiczno-wilgotnooeciowych modyfikowanych przez emisjê zanieczyszczeñ z elektrowni i huty. Planowana likwidacja bazuj¹cej na starych technologiach elektrowni Konin i oczekiwana budowa ,,P¹tnowa II" przyczyni¹ siê do zmniejszenia negatywnych skutków antropopresji w pó³nocnych dzielnicach miasta. Warto wspomnieæ, i¿ w ostatnich 10 latach i obecnie tereny pogórnicze ulegaj¹ rekultywacji leoenej, co dodatkowo przyczyni siê do poprawy warunków topoklimatycznych Nowego Konina. Du¿e znaczenie dla prognozowanych stosunków klimatycznych centralnej czêoeci Nowego Konina i s¹siaduj¹cej z ni¹ Starówk¹ bêdzie mia³a budowa drugiej przeprawy przez Wartê, pozwalaj¹ca odci¹¿yæ o oko³o 80% obecnie jedyne po³¹czenie drogowe miêdzy star¹ a now¹ czêoeci¹ miasta. Dotychczasowa przeprawa przez rzekê powoduje kumulacjê liniowych zanieczyszczeñ motoryzacyjnych wzmaganych dodatkowo przez zanieczyszczenia przemys³owe. cie antropogenicznych przekszta³ceñ oerodowiska przyrodniczego. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., 51, Poznañ, 147­ ­165. WOOE A., TAMULEWICZ J., 1976: Uwagi o zró¿nicowaniu termicznym i wilgotnooeciowym przyziemnej warstwy powietrza podczas pogody z ma³ym i du¿ym zachmurzeniem nieRecenzent: prof. UAM dr hab. Leszek Kolendowicz ba. (Referat wyg³oszony dnia 21.12.1974 r.), PTPN, Spraw. Wydz. Mat.-Przyr., 92 za 1974 r., Poznañ, 33­35. WOOE A., TAMULEWICZ J., 1979: Wstêpne wyniki badañ topoklimatu w rejonie kopalni wêgla brunatnego Gos³awice. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., 32, Poznañ, 207-214. ul. Poznañska 5 62-510 Konin THE LOCAL CLIMATE OF KONIN IN ACCORDANCE WITH THE THERMAL/-HUMIDITY CONDITIONS IN SUMMER 2005 Summary The study aimed to analyse the meso- and microclimatic diel variation of Old and New Konin. Konin is a city located in the eastern part of the Wielkopolska (Great Poland) in central Poland. Increasing human impact in the Lignite Open-cast District of Konin caused changes in climate conditions. Man-made changes in the environment were brought about by industralization and urbanization. The local climate was modified very considerably by many factories. The city absorbed more and more adjacent villages and moved further and continually further from its historical center because of a rapid populations growth. At present, the municipal area is 82 square kilometers. The paper contains the results of topoclimatic and microclimatic measurements taken in the period from 24 June to ­ 21 September 2005 (with a pause) in Old and New Konin. Temperature and relative humidity were measured using the Assmann's aspirational Psychrometer on ten research sites: 1 ­ house; 2 ­ lake; 3 ­ forest; 4 ­ scarp; 5 ­ PKP; 6 ­ track; 7 ­ square; 8 ­ town hall; 9 ­ park; 10 ­ church; three times a day: at 7.00 ­ 9.00 a.m., 2.00 ­ 4.00 p.m. and 7.00 ­ 9.00 p.m. on two levels: 5 and 150 centimeter above ground. A half of ten research sites were located in Old Konin (track, square, town hall, park, church), the rest in New Konin. The analysis of average temperatures, that were calculated for all ten research sites direct at the ground, shows thermal contrast between Old and New Konin. Temperature in the morning in the old part of the city was higher by about 0.4°C than in New Konin, at midday 0.3°C. The contrast was especially visible in the evening (0.7°C) at 5 centimeter above ground. Likewise temperatures formed on 150 centimetre above ground (contrast in the morning 0.3°C, at midday 0.1°C and in the evening 0.3°C). Old Konin is located in the River Warta valley, which warms up very fast. Cool air accumulated in this lowering in the evening (inversion disintegration of temperature). The analysis of diel variation in relative humidity at a particular measurement point shows that humidity is closely related to air temperature. Average humidity was very high at night in gathering of trees (research sites number 4 and 9) and equaleds or exceededs 80%, whereas around noon and at night oscillated around the value of 60­70% in square and near town hall. Both of these two research points were located on flagstone. A small reservoir near research site lake didn't influence on the changes of temperature and humidity in the neighbourhood because it became overgrown. http://www.deepdyve.com/assets/images/DeepDyve-Logo-lg.png Badania Fizjograficzne nad Polska Zachodnia de Gruyter

The Local Climate of Konin in Accordance with the Thermal/-Humidity Conditions in Summer 2005

Download PDF
15 pages

Loading next page...
 
/lp/de-gruyter/the-local-climate-of-konin-in-accordance-with-the-thermal-humidity-KD1Sxq4uQW

References

References for this paper are not available at this time. We will be adding them shortly, thank you for your patience.

Publisher
de Gruyter
Copyright
Copyright © 2008 by the
ISSN
2081-6014
DOI
10.2478/v10116-009-0008-y
Publisher site
See Article on Publisher Site

Abstract

DOI: 10.2478/v10116-009-0008-y BADANIA FIZJOGRAFICZNE NAD POLSK¥ ZACHODNI¥ Seria A ­ Geografia Fizyczna, Tom 59: 89­103 2008 KLIMAT LOKALNY KONINA W NAWI¥ZANIU DO STOSUNKÓW TERMICZNO-WILGOTNOOECIOWYCH W SEZONIE LETNIM 2005 ZARYS TREOECI W opracowaniu podjêto próbê oceny warunków klimatycznych Konina, uwzglêdniaj¹c przede wszystkim stosunki termiczno-wilgotnooeciowe oraz specyfikê wynikaj¹c¹ z po³o¿enia tego miasta na tle ró¿nych typów rzeYby. Omówiono w nim rezultaty w³asnych pomiarów dokonanych psychrometrem aspiracyjnym Assmanna PM ­ 8211 i sond¹ termiczno-wilgotnooeciow¹ HM 34C w obrêbie starej i centralnej czêoeci Konina, w specjalnie do tego celu wyznaczonych dziesiêciu punktach pomiarowych, od 24 czerwca do 21 wrzeoenia 2005 r. Badania te pozwoli³y wykryæ kontrasty termiczne zachodz¹ce pomiêdzy Starym a Nowym Koninem, które szczególnie dobrze by³y zauwa¿alne w porze wieczornej. WPROWADZENIE Miasto Konin le¿y w oerodkowej Polsce, we wschodniej czêoeci województwa wielkopolskiego, nad rzek¹ Wart¹. Pó³nocne, przemys³owe jego dzielnice po³o¿one s¹ nad jeziorami Gos³awskim i P¹tnowskim. Wspomniane miasto sk³ada siê z dwóch czêoeci, z po³o¿onego na lewym brzegu Warty Starego Konina i prawobrze¿nego Nowego Konina. W sk³ad rzeYby Konina wed³ug podzia³u KRYGOWSKIEGO (1956, 1961) wchodz¹: równole¿nikowo przebiegaj¹ca Pradolina Warszawsko-Berliñska (tzw. odcinek Koniñski) oraz skrawki dwóch wysoczyzn dyluwialnych: GnieYnieñskiej od pó³nocy i Tureckiej od po³udnia. Chc¹c w pe³ni zrozumieæ obecne zró¿nicowanie klimatyczne miasta, konieczna jest znajomooeæ podstawowych faktów z jego przesz³ooeci. Obecny stan geokompleksów Konina jest rezultatem przekszta³ceñ stanu pierwotnego (KUBIOE 1991; TYLKOWSKI 2000). Opis teraYniej- szooeci bez odwo³ania siê do przesz³ooeci nara¿a to opracowanie na szybk¹ dezaktualizacjê. Wielu badaczy analizuj¹c aktualny stan oerodowiska Konina poszerza³o swój przedmiot zainteresowañ o prognozê dalszego biegu zdarzeñ (BARTKOWSKI 1981; KOZACKI 1972; KUBIOE 1991). Wed³ug KUBIOE (1991), rozwój osadniczy Konina od czasów najdawniejszych nale¿y wi¹zaæ z ,,wêdrówk¹" centrum organizmu miejskiego, zwi¹zan¹ ze zmian¹ funkcji pe³nionych przez to miasto i postêpem cywilizacyjnym. Pierwsze grodzisko zosta³o za³o¿one przy ujoeciu Powy do Warty i pe³ni³o funkcje brodowe (komunikacyjne), w miarê rozwoju dróg bitych trac¹ce na znaczeniu na rzecz handlu. Nastêpn¹ osad¹ by³o Stare Miasto, daj¹ce pocz¹tek Koninowi w Yród³ach historycznych (pierwsze funkcje administracyjne). Kolejnym centrum miasta by³ obecny Stary Konin, po³o¿ony w miejscu przewê¿enia pradoliny przy brodzie (mooecie), bêd¹cy jednostk¹ administracyjn¹ regionu rol- niczego (BARTKOWSKI 1981). Ooerodek ten kolejno jako miasteczko pruskie i rosyjskie nie rozwija³ siê prê¿nie i by³ ma³o znacz¹cym skupiskiem miejskim w Wielkopolsce. W 1922 r. linia kolejowa przez Konin po³¹czy³a Poznañ z Warszaw¹. Linia ta budowana wzd³u¿ wysoczyzny na prawym brzegu Warty swoimi pocz¹tkami siêga³a po³owy XIX w., kiedy to prowincjonalne miasteczko rosyjskie Konin uzyska³o po³¹czenie ¿elazn¹ kolej¹ z Warszaw¹. Fakt ten by³ impulsem do rozwoju Konina w stronê pó³nocn¹. Jednak powa¿n¹ przeszkod¹ by³a sama Pradolina Warszawsko-Berliñska ze wzglêdu na coroczne stany powodziowe, du¿e nawodnienie i specyficzne grunty ma³o przydatne pod zabudowê. Stopniowo jednak zabudowa ,,pod¹¿a³a" w stronê stacji kolejowej. W roku 1926 badania geologiczne wykry³y na prawym brzegu wystêpowanie masowych ilooeci wêgla brunatnego z trzeciorzêdu. Rozbudowa przewa¿a³a na tym brzegu (BARTKOWSKI 1981). Nie bez znaczenia dla obecnego kszta³tu granic Konina by³y lata powojenne, a szczególnie lata 60., kiedy to rozpoczêto przemys³ow¹ eksploatacjê wêgla brunatnego na ówczesnych pó³nocnych peryferiach miasta. Towarzyszy³ jej rozwój powi¹zanego z kopalniami sektora energetycznego. Od tego czasu mo¿na w³aoeciwie mówiæ o rozbudowie Nowego Konina na prawym brzegu Warty. Funkcje produkcyjne (przemys³owe) przyczyni³y siê do wzrostu liczby ludnooeci i zatrudnienia, a co siê z tym wi¹¿e ­ wymusza³y nak³ady finansowe na budowê i rozwój infrastruktury technicznej i spo³ecznej Konina (KACZMAREK 1996). Wed³ug ChOIÑSKIEGO (1978) od 1953 r. oerodowisko Konina tak bardzo zosta³o przekszta³cone, ¿e dawne mapy topograficzne tego terenu s¹ ju¿ nieaktualne. Od tego czasu datuj¹ siê trwa³e zmiany topoklimatów w mieoecie (zw³aszcza jego nowej, pó³nocnej czêoeæ). Do tego samego stwierdzenia dochodzi TYLKOWSKI (2000), analizuj¹c mapy okolic Konina z lat 40., 60. i 80. XX w. Wed³ug niego to antropopresja, wyra¿aj¹ca siê znacznymi przeobra¿eniami w latach 1940­1981, przyczyni³a siê do lokalnych zmian pod³o¿a (szczególnie w pó³nocnym Koninie). Przyrost powierzchni Konina w latach 1975­ ­1995 wyniós³ 5171 ha. KUBIOE (1991) wyró¿ni³a w Koninie trzy czêoeci o diametralnie ró¿nym krajobrazie. Pó³nocne jego dzielnice to krajobraz przemys³owy kontrastuj¹cy z wiejsk¹ zabudow¹ mieszkaniow¹, centrum miasta to zabudowa handlowo-us³ugowa, a Stary Konin ma charakter ma³omiasteczkowy. CEL I METODA BADAÑ Zasadniczym celem opracowania by³ opis zró¿nicowania mezo- i mikroklimatycznego Starego i Nowego Konina, czyli charakterystyka klimatu lokalnego. Starano siê tak¿e dokonaæ oceny warunków klimatycznych tych dwóch jednostek przestrzennych na drodze analizy podstawowych parametrów meteorologicznych mierzonych w wybranych punktach. Realizacji tych celów sprzyja okres letni, kiedy ró¿nice lokalne wywo³ane zmiennooeci¹ cech fizycznych pod³o¿a szczególnie siê uwidaczniaj¹. Du¿a rozci¹g³ooeæ po³udnikowa miasta Konina i znaczny udzia³ procentowy w powierzchni miejskiej terenów przemys³owych w du¿ym stopniu uniemo¿liwiaj¹ dok³adny pomiar stosunków klimatycznych ca³ej tej jednostki z uwzglêdnieniem szeregu diametralnie ró¿nych czynników modyfikuj¹cych ich uk³ad, a dzia³aj¹cych lokalnie w odleg³ych od siebie czasem o kilka kilometrów miejscach. Problemem przy badaniach terenowych dokonywanych przez jedn¹ osobê jest tak¿e realizacja w miarê mo¿li- wooeci jednoczesnych w czasie pomiarów rejestruj¹cych ca³e zró¿nicowanie stosunków mikroklimatycznych Konina (zw³aszcza jego pó³nocnej, przemys³owej czêoeci) w jego obecnych granicach. Maj¹c na uwadze wszystkie wymienione lokalne uwarunkowania struktury fizjograficznej Konina, zdecydowano siê zawêziæ obszar badañ na terenie Nowego Konina do jego czêoeci centralnej bezpooerednio s¹siaduj¹cej ze Starówk¹. Pominiêto zatem czêoeæ pó³nocn¹, przemys³ow¹ Nowego Konina, która w ostatnim czasie na skutek ogromnych przeobra¿eñ oerodowiska przyrodniczego by³a przedmiotem rozlicznych zainteresowañ klimatologów i innych naukowców (KOZACKI 1972; WOOE, TAMULEWICZ 1976, 1979; KUBIOE 1988, 1990, 1991, 1992; TYLKOWSKI 2000). Obserwacje terenowe obejmowa³y zatem centraln¹ czêoeæ Nowego Konina, po³o¿on¹ w pobli¿u Zalewu Warty (Kana³u Ulgi) nad ³¹kami (dzielnica Czarków), oraz Stary Konin (okolice placu Wolnooeci i parku im. Chopina). Dotyczy³y one dziesiêciu punktów pomiarowych (ryc. 1). Po³owa z nich zosta³a zlokalizowana w Nowym Koninie, a druga czêoeæ w Starym Koninie. Na lewym brzegu Warty znajdowa³y siê punkty numer: 7 ­ plac, 8 ­ ratusz, 9 ­ park, 10 ­ kooeció³. Na prawym zaoe: 1 ­ dom, 2 ­ jezioro, 3 ­ las, 4 ­ skarpa, 5 ­ PKP, 6 ­ trasa. Punkt trasa zosta³ zaliczony do obrêbu Starego Konina, bowiem od Nowego Konina dzieli go teren ³¹k. Do pomiarów u¿ywano psychrometru aspiracyjnego Assmana PM ­ 8211 z napêdem sprê¿ynowym oraz sondy termiczno-wilgotnooeciowej HM 34C. Pomiaru dokonywano od 24 czerwca do 21 wrzeoenia 2005 r., z licznymi przerwami zwi¹zanymi z pochmurn¹ pogod¹ b¹dY imprezami kulturalnymi odbywaj¹cymi siê na terenie obszaru badañ. Od 3 sierpnia w dalszej analizie warunków Ryc. 1. Lokalizacja punktów pomiarowych na terenie miasta Konina 1 ­ dom, 2 ­ jezioro, 3 ­ las, 4 ­ skarpa, 5 ­ PKP, 6 ­ trasa, 7 ­ plac, 8 ­ ratusz, 9 ­ park, 10 ­ kooeció³ (Yród³o: Mapa Polski 2001 Cartal) Fig. 1. Location of research sites in area of Konin 1 ­ house, 2 ­ lake, 3 ­ forest, 4 ­ scarp, 5 ­ PKP, 6 ­ track, 7 ­ square, 8 ­ town hall, 9 ­ park, 10 ­ church (source: Map of Poland 2001 Cartal) meteorologicznych wykorzystana by³a sonda termiczno-wilgotnooeciowa. W czasie przebiegu obserwacji dokonywano odczytu temperatury i wilgotnooeci z dwóch poziomów, mianowicie z 5 i 150 centymetrów nad powierzchni¹ gruntu rano (7°°­9°°), we wczesnych godzinach popo³udniowych (14°°­16°°) i wieczorem (19°°­21°°). CHARAKTERYSTYKA PUNKTÓW POMIAROWYCH 1. Punkt pomiarowy dom Punkt zlokalizowany jest w Nowym Koninie w okolicach skrzy¿owania ruchliwej ulicy Poznañskiej, bêd¹cej czêoeci¹ 2. Punkt pomiarowy jezioro Punkt po³o¿ony jest w Nowym Koninie, a konkretnie w strefie przejoeciowej ³¹k polderu zalewowego Warty pomiêdzy Starym a Nowym Koninem na terenie B³oni Czarkowskich (fot. 2). Zosta³ on zlokalizowany w s¹siedztwie epizodycznego jeziorka bêd¹cego prawdopodobnie charakteru zakolowego. Niestety, od d³u¿szego czasu poziom wody w zbiorniku jest znikomy. Na ten stan na³o¿y³y siê dodatkowo trwaj¹ce od maja 2005 r. susze w Wielkopolsce. Przez ostatnie piêæ lat zaostrza siê ich charakter, zanikaj¹ ma³e cieki i jeziora. Dodatkowym czynnikiem zniekszta³caj¹cym pierwotny obraz jest obecnooeæ na powierzchni terenu w okolicy punktu jezioro rur (fot. 2) dostarczaj¹cych ciep³¹ Fot. 1. Po³o¿enie punktu pomiarowego dom na tle zabudowy Nowego Konina Phot. 1. Situation of research site house on the background of New Konin buildings trasy przelotowej z Poznania do Warszawy, z ulic¹ Dworcow¹ (fot. 1). W s¹siedztwie znajduje siê zabudowa jednorodzinna z nasadzeniami krzewiastymi (tuje, modrzewie) i nieliczne drzewa (jab³onie). Po przeciwnej stronie jezdni dominuje zabudowa regularna blokowa Osiedla II i III. Warto zauwa¿yæ, i¿ jest ona bogata w nasadzenia drzew i krzewów, co jest widoczne na za³¹czonej fotografii bloków przy ulicy Bydgoskiej (fot. 1), przez niektórych uwa¿anej za najbardziej zielon¹ ulicê w Koninie. Powierzchnia, na której zlokalizowano punkt pomiarowy jest sztuczna, asfaltowa i s¹siaduje z pobliskim betonem chodnika dla pieszych. Gdzieniegdzie, na przyk³ad w pobli¿u ogrodzenia posesji, wystêpowa³y ma³e kêpki trawy. Fot. 2. Po³o¿enie punktu pomiarowego jezioro na tle panoramy Nowego Konina Phot. 2. Situation of research site lake on the background of New Konin landscape wodê dla mieszkañców Konina. Przestarza³y i czêsto rozkradany system izolacyjny wp³ywa na wyzwalanie dodatkowego ciep³a antropogenicznego. 3. Punkt pomiarowy las Punkt po³o¿ony jest na skraju lasu w bliskim s¹siedztwie zarastaj¹cego Kana³u Ulgi (fot. 3). Las ten jest w przewa¿aj¹cej wiêkszooeci lasem topolowym z niewielk¹ domieszk¹ kar³owatego dêbu. Widoczne jest silne przerzedzenie tego zbiorowiska rooelinnego, wykorzystywane przez miejscow¹ ludnooeæ jako dzikie wysypisko oemieci. Mo¿na s¹dziæ, i¿ w przesz³ooeci zasiêg tego lasu by³ wiêkszy, o czym oewiadcz¹ martwe pnie drzew. Las s¹siaduje z ³¹k¹, w sk³ad której wchodz¹ zbiorowiska traw i trzcin. Niestety bogactwo flory i fauny czêsto ulega zniszczeniu przez czêste wypalania (pogorzeliska). Niema³y wp³yw na stan oerodowiska w punkcie las ma pobliska ruchliwa ulica Przemys³owa, prowadz¹ca do elektrowni, huty i kopalni, a tak¿e bêd¹ca tras¹ wylotow¹ na Bydgoszcz. Poza tym jest to dogodna trasa, któr¹ pielgrzymi doje¿d¿aj¹ do Lichenia. 4. Punkt pomiarowy skarpa Punkt ten jest po³o¿ony w Nowym Koninie na terenie Osiedla II, w obni¿eniu wzglêdem otaczaj¹cej zabudowy blokowej o oko³o 2,5 m. S¹siaduje z budynkiem szko³y. Dno skarpy zabudowane jest betonowym chodnikiem i pe³ni funkcjê parkingu dla mieszkañców i pracowników pobliskich budynków lub instytucji (fot. 4). Badania by³y przeprowadzane na ma³ym fragmencie trawnika, wyizolowanym z powierzchni betonowej, który obejmuje rooelinnooeæ z wierzchni¹ warstw¹ gleby. W pobli¿u rosn¹ pojedyncze nasadzenia drzew (klon). Teren od po³udnia s¹siaduje ze skwerem widokowym stanowi¹cym czêoeæ parku porastaj¹cego zbocze pradoliny. Opada on w kierunku po³udniowym ku dnie pradoliny, od którego oddziela go ni¿ej le¿¹ca ulica Przemys³owa. Spadek wystêpuje te¿ w kierunku po³udniowo-zachodnim do obni¿enia znajduj¹cego siê pomiêdzy ulicami Przemys³ow¹ a Poznañsk¹. 5. Punkt pomiarowy PKP Punkt pomiarowy po³o¿ony jest w samym centrum Nowego Konina, w pobli¿u stacji kolejowej Konin, na wysokooeci 107,4 m n.p.m. Nieopodal tego punktu znajduj¹ siê: terminal miêdzynarodowy ORBIS, postój taksówek, stanowiska krajowe PKS i budynek dworca Fot. 3. Lokalizacja punktu pomiarowego las w obrêbie dzielnicy Kurów Phot. 3. Situation of research site forest in Kurów district Fot. 4. Lokalizacja punktu skarpa, w tle zabudowa II Osiedla Phot. 4. Situation of research site scarp on the background of II Settlement buildings Fot. 5. Po³o¿enie punktu pomiarowego PKP, w tle zabudowa Osiedla Zatorze Phot. 5. Situation of research site PKP on the background Settlement Zatorze buildings PKP. Po przeciwnej stronie torów po³o¿one jest osiedle mieszkaniowe Zatorze ze zwart¹, regularn¹ zabudow¹ blokow¹ (wysokooeci ok. 111 m n.p.m.), powsta³e w latach 80. XX w. wraz z obiektami handlowo-us³ugowymi (fot. 5). Powierzchnia, na której przeprowadzono badania, jest trawiasta. Nieopodal rosn¹ drzewa lioeciaste, takie jak topole i oewierki. S¹siaduj¹ z nimi nasadzenia klonu oraz brzozy na pobliskim skwerze. 6. Punkt pomiarowy trasa Punkt po³o¿ony jest w Starym Koninie, w bezpooerednim s¹siedztwie Trasy Warszawskiej, bêd¹cej wylotem z Konina w kierunku Warszawy i Poznania. Teren ten jest okreoelany mianem Wyspy Warciañskiej o powierzchni 90 ha, albowiem okolony jest z jednej strony sztucznie stworzonym Kana³em Ulgi, po³¹czonym z drugiej strony z po³udnikowo zakrêcaj¹c¹ w tym rejonie Wart¹. Pomiary przeprowadzono na powierzchni trawiastej o ekspozycji po³udniowo-zachodniej (sztuczny nasyp wzd³u¿ szosy). W s¹siedztwie zauwa¿a siê wp³yw nasadzeñ lipy o nisko zwisaj¹cych koronach i rozmaitych krzewów (fot. 6). 7. Punkt pomiarowy plac Punkt zlokalizowany jest w centrum Starego Konina, w obrêbie placu Wolnooeci. Obszar tego placu w przesz³ooeci stanowi³ rynek miejski. Do dzioe jednak zachowa³ siê historyczny uk³ad urbanistyczny Starówki. Od prostok¹tnego w zarysie placu rozchodz¹ siê promienioecie w¹skie uliczki. Fot. 6. Lokalizacja punktu trasa. Po lewej stronie ulica Wojska Polskiego, a po prawej Trasa Warszawska Phot. 6. Situation of research site track. On the left side Wojska Polskiego Street, on the right Warsaw Trace Fot. 7. Lokalizacja punktu pomiarowego plac w centrum dzisiejszej Starówki Phot. 7. Situation of research site square in centre of present Old City W pobli¿u placu znajduje siê koryto Warty odgrodzone od lewobrze¿nej czêoeci Konina wa³ami przeciwpowodziowymi. W planach Urzêdu Miejskiego w Koninie jest realizacja pomys³u, aby wybudowaæ nad dolin¹ Warty bulwary. Warto wspomnieæ, i¿ centrum Starówki le¿y na dawnej wyspie, a Warta kiedyoe przep³ywa³a przez miasto czterema odnogami, dzisiaj w wiêkszooeci zasypanymi lub skanalizowanymi. Powierzchnia placu Wolnooeci jest wybrukowana kostk¹ kwarcytow¹, boczne uliczki wy³o¿ono kostkami betonowymi (fot. 7). Otaczaj¹ce kamieniczki z zamkniêtymi podwórzami zosta³y odrestaurowane w 1996 r., sam plac przybra³ swoj¹ obecn¹ postaæ w roku 2000. Wczeoe- niej na tym miejscu by³y parkingi asfaltowe, a kamienice by³y zaniedbane. Koncepcja rewitalizacji pojawi³a siê w latach 80. ubieg³ego wieku. Po stronie wschodniej placu równolegle do kamieniczek widoczne s¹ nasadzenia drzew lioeciastych (olchy). W centralnej czêoeci wy³o¿ono drewniane donice z kwiatami i krzewami (tuja, gatunki p³o¿¹ce). 8. Punkt pomiarowy ratusz Punkt po³o¿ony jest w pobli¿u ratusza miejskiego (fot. 8), na skrzy¿owaniu ulic 1 Maja i Wiosny Ludów. Ratusz otoczony jest zabytkowymi kamieniczkami, na balkonach których latem wisz¹ niezliczone kêpy kwiatów i pn¹czy. Powierzchnia punktu pomiarowego jest pokryta kostk¹ brukow¹ betonow¹, Fot. 8. Lokalizacja punktu pomiarowego ratusz Phot. 8. Situation of research site town hall Fot. 9. Lokalizacja punktu pomiarowego park Phot. 9. Situation of research site park w pobli¿u wystawiono donice z krzewami (tuje i gatunki p³o¿¹ce). Na co dzieñ otoczenie ratusza pe³ni funkcjê deptaka. Punkt ratusz posiada wiele cech wspólnych z punktem plac. Teren wokó³ ratusza zajmuj¹ kamieniczki, a sam obszar ma charakter wrzecionowatego placu. Jednak w przeciwieñstwie do poprzedniego punktu stan warunków oerodowiskowych jest modyfikowany przez przebiegaj¹c¹ naprzeciw ruchliw¹ na co dzieñ ulicê Kooecieln¹ i zauwa¿alne jest pochylenie powierzchni terenu na odcinku od placu do ratusza. Sytuacje zaobserwowane w punkcie ratusz mog¹ byæ ekstrapolowane na s¹siaduj¹cy teren wokó³ kooecio³a oew. Bart³omieja. 9. Punkt pomiarowy park Punkt po³o¿ony jest w Starym Koninie przy ulicy Adama Mickiewicza, w bezpooerednim s¹siedztwie parku im. Fry- deryka Chopina (fot. 9). Wzd³u¿ ulicy Mickiewicza widoczne s¹ nasadzenia ma³ych kasztanowców, olchy i jarzêbiny. Ponadto przy okolicznych budynkach wystêpuj¹ oewierki, pn¹cza. Zabudowania z regu³y s¹ jednopiêtrowe. Odstêpstwem jest tutaj trzypiêtrowy budynek bezpooerednio przy parku, gdzie w przysz³ooeci bêd¹ mieoeci³y siê biura. Badania prowadzono na powierzchni trawiastej w pobli¿u jezdni i chodnika. Powierzchnia terenu ma s³abo zaznaczaj¹c¹ siê ekspozycjê po³udniowo-zachodni¹. Dok³adna analiza rzeYby obszaru w okolicach ulic Mickiewicza i Kooeciuszki na podstawie map geodezyjnych wykaza³a niewielkie wzrosty i spadki wysokooeci o oko³o 0,1 m w promieniu 20 m na po³udnie od punktu pomiarowego. Hipsometria jest s³abo zró¿nicowana. Ulica Mickiewicza w linii prostej ³¹czy park Chopina z placem Zam- kowym, u³atwiaj¹c przep³yw i wymianê powietrza pomiêdzy tymi dwoma elementami architektury Starówki. 10. Punkt pomiarowy kooeció³ Punkt zlokalizowany jest na skrzy¿owaniu ulic D¹browskiego i Kolskiej z ulic¹ 3 Maja, w bezpooerednim s¹siedztwie kooecio³a ewangelicko-augsburskiego z XIX w., w starej czêoeci miasta. Powierzchnia, na której przeprowadzono pomiary, sk³ada siê z kostki brukowej (fot. 10). Wzd³u¿ ulicy ci¹gn¹ siê nasadzenia krzewów p³o¿¹cych (irgi). Punkt po³o¿ony jest na terenie Pradoliny Warszawsko-Berliñskiej i wyniesiony 84,9 m n.p.m. Obszar po³o¿ony na po³udnie od tego punktu (w³¹czaj¹c budynek i plebaniê luterañsk¹) podnosi siê i stanowi zbocze pradoliny oraz strefê graniczn¹ z Wy- soczyzn¹ Tureck¹, a konkretnie z jej subregionem ­ Równin¹ Rychwalsk¹ (KRYGOWSKI 1961). Dok³adna analiza powierzchni tego terenu na podstawie map geodezyjnych wykazuje wzrost wysokooeci o oko³o 2 m na dystansie 27,5 m (wysokooeæ skrajnego po³udniowego punktu dzia³ki minus wysokooeæ skrajnego pó³nocnego punktu). LOKALIZACJA PUNKTÓW POMIAROWYCH NA TLE HIPSOMETRII TERENU Fot. 10. Lokalizacja punktu pomiarowego kooeció³ Phot. 10. Situation of research site town church Niektóre stanowiska pomiarowe w Nowym Koninie uk³ada³y siê wzd³u¿ profilu po³udnikowego, dlatego wybrano je do skonstruowania wykresu ilustruj¹cego najwiêksze zró¿nicowanie stosunków wysokooeciowych w tej czêoeci miasta na osi pó³noc­po³udnie, na potrzeby tego opracowania. Pozosta³e punkty, tj. skarpa i las, by³y oddalone od linii profilowej bardziej na zachód, tote¿ ich nie uwzglêdniono. Wprowadzono równie¿ dok³adnie ustalone przez geodetów dane wysokooeciowe dwóch punktów, niewyró¿nionych w niniejszych badaniach, a znajduj¹cych siê w linii profilu (osiedle Zatorze i hotel), w celu wiêkszej precyzji opracowania. Rozmieszczenie punktów w profilu przedstawiono za pomoc¹ ryc. 2. Linia profilowa od punktu PKP do punktu dom biegnie równolegle do przebiegu ulicy Dworcowej, a nastêpnie opada ku B³oniom Czarkowskim. Pierwsze trzy punkty po³o¿one najdalej na pó³noc (osiedle Zatorze, PKP i hotel) posiadaj¹ wysokooeci ponad 100 m n.p.m. Ró¿nice miêdzy nimi wynosz¹ 9 m na dystansie 710 m. Nachylenie terenu wzrasta coraz bardziej na po³udnie, w kierunku Starego Konina. Odleg³ooeæ miêdzy punktami hotel a dom wynosi 440 m, a ró¿nice wyso- Ryc. 2. Rozmieszczenie wybranych punktów pomiarowych w rejonie centrum Nowego Konina na profilu wysokooeciowym Fig. 2. Disposition of selecting research sites in the centre of New Konin on the profile of sculpture Ryc. 3. Rozmieszczenie wybranych punktów pomiarowych w rejonie Starego Konina na profilu wysokooeciowym Fig. 3. Disposition of selecting research sites in the region of Old Konin on the profile of sculpture kooeci wzrastaj¹ do 12 m. Punkt dom znajduje siê ju¿ na krawêdzi wysoczyzny i bezpooerednio s¹siaduje z terenami doliny Warty, w obrêbie której znajduje siê punkt jezioro. Ró¿nica wysokooeci pomiêdzy skrajnymi punktami profilu to oko³o 27 m. Punkty pomiarowe w Nowy Koninie bardzo siê od siebie ró¿ni¹ pod wzglêdem morfologii terenu, na któr¹ dodatkowo nak³adaj¹ siê czynniki antropogeniczne. W Starym Koninie ró¿nice wysokooeci pomiêdzy najwy¿szym i najni¿szym punktem, zlokalizowanymi na linii prostej pó³noc­po³udnie, wynosi³y tylko 4 m (ryc. 3). Z powodów analogicznych jak w Nowym Koninie, pominiêto niektóre punkty pomiarowe i dodatkowo zaznaczono koryto Warty. Czêoeæ Starego Konina po³o¿ona po lewej stronie Warty (punkt plac i kooeció³) jest nieznacznie wyniesiona od terenów Wyspy Warciañskiej, bezpooerednio przyleg³ych do niej od pó³nocy (punkt trasa). Teren na po³udnie od placu Wolnooeci zaczyna s³abo opadaæ do mniej wiêcej punktu przy kooeciele ewangelickim. Przyczyny takiego stanu mog¹ byæ ró¿ne i zosta³y szczegó³owo omówione w licznych publikacjach naukowych z dziedziny geomorfologii (m.in. KRYGOWSKI 1961). KLIMAT KONINA W OEWIETLE PRZEPROWADZONYCH BADAÑ OErednie temperatury obliczone dla wszystkich dziesiêciu punktów przy powierzchni gruntu w porze rannej (godziny 7°°­ ­9°°) pokazuj¹, i¿ obszar Starego Konina mia³ wtedy temperaturê powierzchni czynnych nieco wy¿sz¹ (20,7°C) od analizowanych w Nowym Koninie (20,3°C). Najwy¿sz¹ oeredni¹ wartooeæ temperatury bezpooerednio przy gruncie zaobserwowano w punkcie na obrze¿ach parku (21,2°C) ­ ryc. 4A. Wynika to g³ównie z faktu, ¿e badania prowadzone by³y tam jako jedne z ostatnich w ci¹gu pomiarowym i mo¿e byæ te¿ zwi¹zane z bliskooeci¹ asfaltowej jezdni i powierzchni chodnika. Park sk³ada siê z drzew lioeciastych, które w znacznym stopniu przepuszczaj¹ promieniowanie s³oneczne w g³¹b. Stary Konin po³o¿ony jest w dolinie Warty, która nagrzewa siê dooeæ szybko. W godzinach rannych notuje siê tutaj wzrost natê¿enia ruchu pojazdów, co przy nieprzystosowanych do du¿ej liczby samochodów w¹skich uliczkach powoduje czêste korki i wzmo¿on¹ emisjê ciep³a antropogenicznego w postaci spalin bezpooerednio przy powierzchni gruntu. W godzinach po³udniowych maksymalne oerednie temperatury powierzchni czynnych zaznaczy³y siê w dalszym ci¹gu w punktach zlokalizowanych w Starym Koninie i najwiêksz¹ swoj¹ wartooeæ osi¹gnê³y ko³o ratusza (ok. 28°C). Podobnie sytuacja przedstawia³a siê w strefie brzegowej parku i na placu. W przypadku placu wp³yw na taki stan rzeczy mia³o wzmo¿one nagrzewanie siê materia³u buduj¹cego jego powierzchniê (kostki kwarcytowe), a w okolicy parku asfaltowe uliczki i alejki w jego pobli¿u (niskie albedo). Najni¿sze oerednie wartooeci temperatury przy gruncie odnotowano, podobnie jak nad ranem, przy punkcie dom ­ z powodu zas³oniêcia horyzontu. Wzglêdnie niskie temperatury (ok. 27°C) panowa³y przy lesie i na PKP, co niejako potwierdza tezê, ¿e przerzedzone zbiorowiska rooelinne te¿ mog¹ oddzia³ywaæ na mikroklimat punktu. Pod wieczór oerednie temperatury powietrza w przygruntowej warstwie powietrza (poziom 5 cm) ­ ryc. 4A ­ najwiêksze by³y bezpooerednio nad powierzchniami asfaltowymi i terenami wy³o¿onymi chodnikiem lub kostk¹ brukow¹ (punkty: plac, ratusz, kooeció³, dom). Stosunkowo ni¿sze temperatury by³y przy powierzchni na skraju parku i w lesie (minimalna temperatura niew¹tpliwie zwi¹zana z lokalizacj¹ punktu w formie wklês³ej i przerzedzeniem rooelinnooeci). Nad jeziorem zauwa¿alne by³o zjawisko sp³ywu ch³odnego powietrza z s¹siaduj¹cych terenów wysoczyznowych. Dno skarpy by³o nieznacznie cieplejsze od otoczenia jeziora, co wi¹za³o siê z przyleg³ymi do niej terenami osiedla mieszkaniowego i p³ytami chodnikowymi. Ryc. 4. OErednie wartooeci temperatury w poszczególnych punktach pomiarowych na wysokooeciach: 5 cm (A) i 150 cm (B) ponad gruntem w trzech porach dnia, zanotowane podczas badañ Fig. 4. Average values of temperature in individual research sites 5 centimetre (A) and 150 centimetre (B) high above ground in three times of the day during measurement Z ró¿nic miêdzy oerednimi temperaturami przy gruncie, obserwowanymi w Starym Koninie i Nowym Koninie, wynika, i¿ wiêksze wartooeci temperatur notowane s¹ na Starówce. Kontrasty te zaznaczaj¹ siê szczególnie w nocy, kiedy ró¿nice oerednich temperatur nad powierzchniami czynnymi mog¹ wynieoeæ 0,7°C, a najs³abiej w po³udnie ­ oko³o 0,3°C. Z analizy oerednich temperatur we wszystkich punktach pomiarowych na wysokooeci 150 cm ponad grunt wynikaj¹ minimalnie wy¿sze ich wartooeci w ci¹gu trzech pór dnia w Starym Koninie (ryc. 4B). Rano ró¿nica pomiêdzy dwo- ma grupami stanowisk reprezentuj¹cymi obie czêoeci miasta wynosi³a 0,3°C, w po³udnie zmala³a do 0,1°C, aby wieczorem osi¹gn¹æ wartooeæ 0,3°C. Na wysokooeci 150 cm w po³udnie najcieplej w ci¹gu przeprowadzonych badañ by³o w dolinie Warty (punkt jezioro) i w obrêbie skarpy. Wp³ynê³o na to ograniczone przewietrzanie obu form terenu i silne nagrzewanie ich przy wysokim k¹cie padania promieni s³onecznych, zw³aszcza przy pogodzie bezchmurnej. Najch³odniej by³o w pobli¿u punktu dom, przy Trasie Warszawskiej (nasadzenia drzew) i w obrêbie parku im. Chopina. Kontrasty termiczne w pionie miêdzy Starym i Nowym Koninem by³y szczególnie widoczne wieczorem. W godzinach 19°°­21°° wszystkie stanowiska w nowej czêoeci miasta mia³y rozk³ady temperatury inwersyjne (radiacyjne), natomiast na pozosta³ym obszarze badañ, oprócz okolic punktu trasa, przewa¿a³ spadek temperatury wraz z wysokooeci¹. OErednie wartooeci wilgotnooeci wzglêdnej obserwowane w czasie badañ na poziomie zalegaj¹cym bezpooerednio przy gruncie (rys. 5A) nad ranem by³y na wszystkich stanowiskach ma³o zró¿nicowane. Najni¿sza wilgotnooeæ wystêpowa³a w punktach najbardziej ciep³ych (ratusz, park, kooeció³ ­ 80%) i ma³o urozmaiconych wysok¹ rooelinnooeci¹. W po³udnie oerednie wilgotnooeci w poszczególnych punktach przy powierzchni czynnej przyjmowa³y wartooeci od 60 do 70%. Kontrast wilgotnooeciowy na wysokooeci 5 cm nad gruntem pomiêdzy Starym i Nowym Koninem z nastaniem pory wieczornej rós³. OErednia wilgotnooeæ w zbiorowisku leoenym (punkt las) dochodzi³a do 81%, podczas gdy w okolicy placu i ratusza na Starówce waha³a siê od 66 do 67%. Zró¿nicowanie oeredniej wilgotnooeci wzglêdnej na wysokooeci 150 cm nad Ryc. 5. OErednie wartooeci wilgotnooeci wzglêdnej w poszczególnych punktach pomiarowych na wysokooeciach: 5 cm (A) i 150 cm (B) ponad gruntem w trzech porach dnia, zanotowane podczas badañ Fig. 4. Average values of relative humidity in individual research sites 5 centimetre (A) and 150 centimetre (B) high above ground in three gruntem w Starym i Nowym Koninie (ryc. 5B) w godzinach 7°°­9°° s³abiej siê zaznacza³o (we wszystkich punktach wartooeci wilgotnooeci wynosi³y 78%). Ma³e ró¿nice wilgotnooeci rzêdu 1­2% odnotowano tak¿e w po³udnie, przy czym Stary Konin by³ nieznacznie suchszy od Nowego. Wieczorem wilgotnooeci wzglêdne w poszczególnych punktach by³y wiêksze o oko³o 4­6% od tych przy samym gruncie. Wyró¿nia³y siê tutaj punkty zlokalizowane w otoczeniu rooelinnooeci (las ­ 71%, park ­ 67%). Nad wszelkimi formami wklês³ymi tworzy³y siê wówczas mg³y wywo³ane niskimi inwersjami tempera- tury ­ zwane radiacyjnymi. G³ówn¹ ich przyczyn¹ by³ sp³yw ch³odnego powietrza po zboczach ,w wyniku czego cieplejsze powietrze unosi³o siê do góry. Zjawisko to bardzo dobrze by³o widoczne w nocy po zachodzie s³oñca i krótko przed jego wschodem na terenie B³oni Czarkowskich (okolice punktu jezioro). Stanowiska jezioro i skarpa na wysokooeci 1,5 m w okresie przeprowadzania badañ w godzinach 19°°­21°° mia³y oerednie wilgotnooeci wzglêdne rzêdu 66­67%. PODSUMOWANIE Z analizy zró¿nicowania stosunków mezo- i mikroklimatycznych dokonanej na podstawie pomiarów wykonanych w Starym i Nowym Koninie wynika kontrastowooeæ pomiêdzy tymi dwoma czêoeciami miasta. Klimat miasta czêsto jest rozumiany jako pewien rozk³ad w czasie i przestrzeni elementów meteorologicznych, które s¹ przedmiotem badañ oraz ró¿nic miêdzy nimi na terenie miasta w okreoelonych dniach w warunkach pogody radiacyjnej (KOZ£OWSKA-SZCZÊSNA 1992). W oewietle uzyskanych danych z okresu od 24 czerwca do 21 wrzeoenia 2005 r. (z przerwami w rejestracji elementów meteorologicznych) nasuwaj¹ siê pewne wnioski ogólne. 1. Mezoklimat Konina uwarunkowany jest wp³ywem du¿ych form rzeYby terenu (Pradolina Warszawsko-Berliñska oraz wysoczyzny morenowe). Wiêksza czêoeæ Starego Konina le¿y w dolinie rzeki Warty, a ca³y obszar nowej czêoeci miasta posiada lokalizacjê wysoczyznow¹. Wspomniane czynniki w sposób wyraYny modyfikuj¹ stosunki mezoklimatyczne ca³ego Konina. 2. Przezwyciê¿enie dawnych za³o¿eñ urbanistycznych zwi¹zanych z lokalizacj¹ centrum miasta w dolinie rzeki w wie- lu miastach Wielkopolski (Kalisz, Poznañ) w ogóle nie nast¹pi³o. W przypadku Konina by³o dzia³aniem korzystnym pod wzglêdem kszta³towania stosunków klimatycznych i dalszego rozwoju miasta. Tereny wysoczyznowe, na których ulokowano centrum, maj¹ generalnie lepsze warunki topoklimatyczne od Starego Konina, a lokalizacja i rozplanowanie zabudowañ mieszkalnych sprzyjaj¹ wymianie mas powietrza w ci¹gu doby, niweluj¹c negatywne skutki funkcjonowania analizowanej jednostki osadniczej. 3. Stary Konin posiada mniej korzystne warunki topoklimatyczne ni¿ pozosta³e czêoeci miasta. Nad jego obszar sp³ywaj¹ zanieczyszczone masy powietrza z ulokowanych na wysoczyznach zak³adów przemys³owych, czêste s¹ tak¿e inwersje radiacyjne w nocy. Na pogorszenie siê stosunków klimatycznych tego rejonu wp³yw maj¹ równie¿ niskie emisje z niemodernizowanych palenisk domowych, w wiêkszooeci szpec¹cego kra jobraz starego budownictwa. Mamy wiêc tutaj do czynienia z kumulacj¹ negatywnych czynników maj¹cych swoje Yród³a w uwarunkowaniach naturalnych i dzia³alnooeci cz³owieka, a przyczyniaj¹cych siê do powstawania takich zjawisk, jak smog dolinny czy s³abo zaznaczaj¹ca siê wyspa ciep³a. 4. Z badañ mikroklimatycznyvh prowadzonych w punktach ró¿ni¹cych siê od siebie lokaln¹ morfologi¹ terenu wynika, ¿e stanowiska po³o¿one w rozszerzeniach dolinnych ma³o przekszta³conych przez dzia³alnooeæ cz³owieka (jezioro, las) w czasie dnia silnie siê nagrzewa³y, a w nocy pe³ni³y funkcjê zbiorników ch³odnego powietrza. Zmiany terenu dokonane wskutek procesów urbanizacyjnych (zabetonowanie pod³o¿a) zmodyfikowa³y naturaln¹ cyrkulacjê powietrza oraz bilans energetyczny powierzchni czynnej (punkty: skarpa plac ratusz LITERATURA: BARTKOWSKI T., 1981: Transurbacje miast Wielkopolski i niektóre zagadnienia przestrzenno-planistyczne ich rozwoju oraz zastosowanie do nich niektórych metod fizjografii urbanistycznej. Ser. Geogr., 22. Wyd. Nauk. UAM, Poznañ, 95­98. CHOIÑSKI A., 1978: Analiza zmian uk³adu sieci wód powierzchniowych i wód podziemnych w po³udniowej czêoeci Koniñskiego Zag³êbia Wêglowego. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., 31, Poznañ, 33­55. KACZMAREK T., 1996: Rola funkcji administracyjnych w rozwoju oerednich miast Wielkopolski. Wyd. Nauk. Bogucki, Poznañ. KOZACKI L., 1972: Analiza i ocena oerodowiska geograficznego powiatu koniñskiego dla potrzeb prognozowania jego zmian. PTPN Wydz. Mat.-Przyr. Pr. Kom. Geogr.-Geol., 6, z. 3, Poznañ. KOZ£OWSKA-SZCZÊSNA T., 1992: Uwagi o metodach badañ klimatu miast. Zesz. IG i PZ PAN, 6, Warszawa, 5­12. KRYGOWSKI B., 1956: O dwóch nowych podzia³ach na regiony geograficzne Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., t. 3, Poznañ. KRYGOWSKI B., 1961: Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej, cz. 1. Geomorfologia. PTPN Wyd. Mat.-Przyr., Kom. Fizjogr., Poznañ. KUBIOE W., 1988: Zmiany u¿ycia ziemi na terenie miasta Konina w latach 1983-1986. (Referat wyg³oszony dnia 9.12.1986 r.). PTPN, Spraw. Wydz. Mat.-Przyr., 105 za 1986 r., Poznañ, 152­154. KUBIOE W., 1990: Rodzaje przeobra¿eñ stosunków wodnych i klimatycznych na obszarze Konina. (Referat wyg³oszony dnia 20.12. 1988 r.). PTPN, Spraw. Wydz. Mat.-Przyr., 107 za 1988 r., Poznañ, 199­202. KUBIOE W., 1991: Wp³yw zmian oerodowiska przyrodniczego Konina na dalszy rozwój miasta. [W:] W. Stankowski (red.), Przemiany oerodowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Wyniki realizacji Programu RR.II.14 w okresie 1986­1990. IBCz UAM, Poznañ, 209­217. KUBIOE W., 1992: Zmiana stosunków wodnych i klimatycznych Konina pod wp³ywem dzia³alnooeci miejsko-przemys³owej. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., .44, Poznañ, 131­140. TYLKOWSKI J., 2000: Dynamika zmian stosunków topoklimatycznych okolic Konina w aspek- i kooeció³). Porównanie mikroklimatu obrze¿a parku w Starym Koninie, otoczonego budownictwem mieszkaniowym, oraz ma³o wyró¿niaj¹cego siê spooeród innych punktów badawczych lasem w pobli¿u Kana³u Ulgi, stabilizuj¹cym stosunki termiczno-wilgotnooeciowe s¹siednich miejsc, pokazuje rolê antropopresji w kszta³towaniu klimatu ma³ej skali zbiorowisk rooelinnych. 5. W najbli¿szym czasie stosunki mikro- i topoklimatyczne w obrêbie nowej czêoeci miasta ulegn¹ transformacji na skutek stopniowego zwiêkszania powierzchni wodnych poprzez utworzenie w dawnym wyrobisku odkrywki ,,P¹tnów" du¿ego zbiornika wodnego. Ta sytuacja wp³ynie na ³agodzenie stosunków termiczno-wilgotnooeciowych modyfikowanych przez emisjê zanieczyszczeñ z elektrowni i huty. Planowana likwidacja bazuj¹cej na starych technologiach elektrowni Konin i oczekiwana budowa ,,P¹tnowa II" przyczyni¹ siê do zmniejszenia negatywnych skutków antropopresji w pó³nocnych dzielnicach miasta. Warto wspomnieæ, i¿ w ostatnich 10 latach i obecnie tereny pogórnicze ulegaj¹ rekultywacji leoenej, co dodatkowo przyczyni siê do poprawy warunków topoklimatycznych Nowego Konina. Du¿e znaczenie dla prognozowanych stosunków klimatycznych centralnej czêoeci Nowego Konina i s¹siaduj¹cej z ni¹ Starówk¹ bêdzie mia³a budowa drugiej przeprawy przez Wartê, pozwalaj¹ca odci¹¿yæ o oko³o 80% obecnie jedyne po³¹czenie drogowe miêdzy star¹ a now¹ czêoeci¹ miasta. Dotychczasowa przeprawa przez rzekê powoduje kumulacjê liniowych zanieczyszczeñ motoryzacyjnych wzmaganych dodatkowo przez zanieczyszczenia przemys³owe. cie antropogenicznych przekszta³ceñ oerodowiska przyrodniczego. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., 51, Poznañ, 147­ ­165. WOOE A., TAMULEWICZ J., 1976: Uwagi o zró¿nicowaniu termicznym i wilgotnooeciowym przyziemnej warstwy powietrza podczas pogody z ma³ym i du¿ym zachmurzeniem nieRecenzent: prof. UAM dr hab. Leszek Kolendowicz ba. (Referat wyg³oszony dnia 21.12.1974 r.), PTPN, Spraw. Wydz. Mat.-Przyr., 92 za 1974 r., Poznañ, 33­35. WOOE A., TAMULEWICZ J., 1979: Wstêpne wyniki badañ topoklimatu w rejonie kopalni wêgla brunatnego Gos³awice. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Ser. A. Geogr. Fiz., 32, Poznañ, 207-214. ul. Poznañska 5 62-510 Konin THE LOCAL CLIMATE OF KONIN IN ACCORDANCE WITH THE THERMAL/-HUMIDITY CONDITIONS IN SUMMER 2005 Summary The study aimed to analyse the meso- and microclimatic diel variation of Old and New Konin. Konin is a city located in the eastern part of the Wielkopolska (Great Poland) in central Poland. Increasing human impact in the Lignite Open-cast District of Konin caused changes in climate conditions. Man-made changes in the environment were brought about by industralization and urbanization. The local climate was modified very considerably by many factories. The city absorbed more and more adjacent villages and moved further and continually further from its historical center because of a rapid populations growth. At present, the municipal area is 82 square kilometers. The paper contains the results of topoclimatic and microclimatic measurements taken in the period from 24 June to ­ 21 September 2005 (with a pause) in Old and New Konin. Temperature and relative humidity were measured using the Assmann's aspirational Psychrometer on ten research sites: 1 ­ house; 2 ­ lake; 3 ­ forest; 4 ­ scarp; 5 ­ PKP; 6 ­ track; 7 ­ square; 8 ­ town hall; 9 ­ park; 10 ­ church; three times a day: at 7.00 ­ 9.00 a.m., 2.00 ­ 4.00 p.m. and 7.00 ­ 9.00 p.m. on two levels: 5 and 150 centimeter above ground. A half of ten research sites were located in Old Konin (track, square, town hall, park, church), the rest in New Konin. The analysis of average temperatures, that were calculated for all ten research sites direct at the ground, shows thermal contrast between Old and New Konin. Temperature in the morning in the old part of the city was higher by about 0.4°C than in New Konin, at midday 0.3°C. The contrast was especially visible in the evening (0.7°C) at 5 centimeter above ground. Likewise temperatures formed on 150 centimetre above ground (contrast in the morning 0.3°C, at midday 0.1°C and in the evening 0.3°C). Old Konin is located in the River Warta valley, which warms up very fast. Cool air accumulated in this lowering in the evening (inversion disintegration of temperature). The analysis of diel variation in relative humidity at a particular measurement point shows that humidity is closely related to air temperature. Average humidity was very high at night in gathering of trees (research sites number 4 and 9) and equaleds or exceededs 80%, whereas around noon and at night oscillated around the value of 60­70% in square and near town hall. Both of these two research points were located on flagstone. A small reservoir near research site lake didn't influence on the changes of temperature and humidity in the neighbourhood because it became overgrown.

Journal

Badania Fizjograficzne nad Polska Zachodnia – de Gruyter

Published: Jan 1, 2008

There are no references for this article.